گروه حقوق دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی

کتاب «مجرمان خطرناک، بررسی حقوقی و جرم شناختی»، تألیف محمد جوان بخت از سوی انتشارات مجد به زیور طبع آراسته شد. جوانبخت، فارغ التحصیل کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرمشناسی از دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی است و کتاب خود را در دو بخش تنظیم کرده است. در بخش نخست، فصل نخست به پدیده مجرمانه و ارکان آن اختصاص گرفته و بزه­کار به عنوان رکن حائز اهمیت، از جنبه خطرناکی بررسی و انواع آن مطرح می­شود. در فصل دوم نیز به مطالعه بزه­کار خطرناک و زمینه­های مورد توجه قرار گرفتن آن در سیاست جنایی نوین و معیارهای احراز خطرناکی بزه­کاران پرداخته می­شود.

در بخش دوم، فصل نخست به انواع پیش­گیری از جرم می­پردازد و پیش­گیری تنبیهی، نظر به اهمیت آن در گفتمان بازبزه­کاری مورد مطالعه عمیق­تر قرار می­گیرد. فصل دوم به بررسی سیاست کیفری و انواع روی­کردهای سخت­گیرانه که در دهه­های اخیر از سوی جرم­شناسان ارائه شده اختصاص داده می­شود و در ادامه سیاست کیفری ایران و ابزارهای تقنینی و ضمانت اجراهای کیفری در قبال مجرمان خطرناک در آن تحلیل و بررسی می­شود.

طبقه­بندی بزه­کاران و احراز حالت خطرناکی آنها ابتدا در جرم­شناسی بالینی مطرح شد و امروزه در قالب ایدئولوژی امنیت­گرا در جرم­شناسی و کیفرشناسی نوین به آن پرداخته می­شود. از دیدگاه جرم­شناسی بالینی، بزه­کاران تحت تاثیر وضع جسمی و یا بحرانی قبل از ارتکاب جرم، به دو دسته تقسیم می­شوند؛ بزه­کارانی که به طور اتفاقی مرتکب جرم می­شوند که این گروه دارای حالت خطرناک نیستند، لکن در مقابل، بزه­کارانی وجود دارند که برای چندمین بار فرآیند زمانی جرم را طی می­کنند و سوابق و خصوصیات روانی و رفتاری آنان و کیفیت و شدت جرم ارتکابی آنان، نشان­دهنده حالت خطرناکی است که آنها را در مظان ارتکاب دوباره جرم در آینده قرار می­دهد، به این بزه­کاران که مرتکب جرم­های خشونت­بار متعدد می­شوند، بزه­کاران خطرناک گفته می­شود. در جرم­شناسی نوین به جای مطالعه صرف شخصیت مجرم، ریسک و شاخص­های ریسک تکرار جرم در بزه­کار مورد بررسی قرار می­گیرد. شناخت و تحلیل عوامل خطر ارتکاب و بازرخداد جرم، به جهت پیش­بینی و برآورد میزان تحقق ریسک، به منظور سلب توان کیفری و طرد فرد بزه­کار صورت می­گیرد.

بررسی حالت خطرناک این بزه­کاران چه در ایدئولوژی بازپروری و چه در ایدئولوژی امنیت­گرا، قانون­گذاران را بر آن داشته تا با سیاست­گذاری در زمینه وضع مجازات­های شدید و سخت، از بازبزه­کاری این افراد پیش­گیری نمایند. مدیریت کیفری و پیش­گیری از بازبزه­کاری مجرمان خطرناک در سیاست کیفری در قالب روی­کردهای نوینی انجام می­شود که بر محور سزادهی و سرکوبی بزه­کاران، قانون­های کیفری را دست­خوش تغییرات قرار داده­اند.