علیرغم مخالفت فراوان آمریکا و اسراییل، دولت فلسطین در چهارچوب ادامه دیپلماسی حقوقی خود به عضویت دیوان کیفری بین المللی در آمد. (خبر) بنابراین دیوان از این پس قادر خواهد بود در چهارچوب اساسنامه رم، جرایم شدید بین المللی در سرزمین دولت فلسطین یا جرایم ارتکابی اتباع این دولت را تحت تعقیب قرار دهد.
چهل و سومین شماره دوهفته نامه الکترونیکی خبرنامه ملل متحد زیر نظر دکتر امیرحسین رنجبریان منتشر گردید. گزارشگران این شماره به آخرین تحولات حقوق بین الملل از جمله پاسخ ایران به گزارش دبیرکل ملل متحد درباره وضعیت حقوق بشر در ایران، امکان پذیری اجبار شاهد به حضور نزد دیوان کیفری بین المللی، تحولات فلسطین، رأی دیوان قانون اساسی ایتالیا درباره اجرای رأی دیوان بین المللی دادگستری در قضیه مصونیت صلاحیتی، آراء دیوان اروپایی حقوق بشر، گزارشگر ویژه ملل متحد درباره حق تجمعات و تشکل ها، محکومیت ترکیه در دیوان اروپایی حقوق بشر و تحولات هیئت حل و فصل اختلافات سازمان تجارت جهانی پرداخته اند.
متن کامل این خبرنامه را می توانید اینجا مطالعه کنید.
پس از آن که مجمع عمومی ملل متحد در سال 2012 وضعیت حکومت خودگردان فلسطین را از «موجودیت غیرعضو سازمان ملل» به «دولت غیرعضو» تغییر داد، موج تازه ای از شناسایی «دولت» فلسطین در کشورهای غربی به راه افتاد. در حالی که حدود 10 روز پیش مجلس عوام بریتانیا طی تصمیمی که برای قوه مجریه الزام آور نیست، دولت فلسطین را به رسمیت شناخت؛ استفان لاف ون، نخست وزیر جدید سوئد نیز وعده داد که تعهد خود مبنی بر شناسایی فلسطین را اجرا خواهد کرد.
به گزارش رویترز امروز، وزیر امور خارجه سوئد رسماً دولت فلسطین را مورد شناسایی قرار داد. بدین ترتیب، سوئد نخستین عضو قدیمی اتحادیه اروپاست که فلسطین را به عنوان یک دولت در روابط بین المللی به رسمیت می شناسد. مجارستان، لهستان و اسلواکی به عنوان اعضای اتحادیه اروپا، پیش از عضویت در این اتحادیه اقدام به شناسایی فلسطین کرده بودند. محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین نیز با استقبال از این اقدام، آن را حادثه ای تاریخی خواند.
امیر مقامی
عضو هیئت علمی گروه حقوق، دانشگاه شهید اشرفی
وضعیت مخاصمه اخیر غزه، سبب شد اتهاماتی در خصوص ارتکاب جرایم جنگی و جنایت علیه بشریت نسبت به اقدامات دولت اشغالگر، مطرح شود و مطالبه ای عمومی درباره ضرورت مداخله دیوان کیفری بین المللی در سطح جهان شکل بگیرد.
یادداشت خانم بنسودا، دادستان دیوان به سادگی توضیح می دهد که چرا دیوان با توجه به موازین اساسنامه، نسبت به جرایم ارتکابی در مخاصمه اخیر غزه، صلاحیت ندارد. استدلال های او درباره این مخاصمه از منظر اساسنامه کاملاً موجه است. اما به نظرم، یکجا دادستانی برای ایفای وظایفش نسبت به جرایم ارتکابی در مخاصمه پیشین، تردیدی ناروا کرده است و آن جایی است که از عطف بماسبق نشدن قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل سخن می گوید.
به اعتقاد دادستانی، از آنجا که مجمع عمومی پس از اعلامیه پذیرش صلاحیت دیوان از سوی فلسطین، وضعیت فلسطین را از «موجودیت غیرعضو ناظر» به «دولت غیرعضو ناظر» تغییر داده است؛ تصمیم مجمع عمومی عطف بماسبق نخواهد شد و نسبت به اعلامیه پیشین دولت فلسطین درباره مخاصمات قبلی مؤثر نخواهد بود.
گویی قطعنامه تغییر وضعیت فلسطین به دولت غیر عضو ناظر که متضمن شناسایی موجودیت این نهاد به عنوان یک دولت موضوع روابط و حقوق بین المللی است و به تصویب مجمع عمومی سازمان ملل رسیده، اثر تأسیسی داشته است؛ حال آن که فهم کلاسیک حقوق بین الملل نشان می دهد شناسایی یک دولت نمی تواند اثر تأسیسی داشته باشد و نهایتا اثر اعلامی خواهد داشت یعنی مجمع عمومی دولت بودن فلسطین را اعلام کرده است و بنابراین بحث درباره عطف بماسبق نشدن یک سند اعلامی، بیهوده است. حتی اگر ملاک، دولت بودن فلسطین باشد؛ باید دید این اعلام در زمان صدور اعلامیه پذیرش صلاحیت از سوی فلسطین قابل استناد هست یا خیر؟ که به نظر می رسد با توجه به فاصله زمانی کم این دو تحول (صدور اعلامیه دولت فلسطین برای پذیرش صلاحیت دیوان و قطعنامه مجمع عمومی در شناسایی دولت فلسطین) که رخداد خاصی نیز در این فاصله روی نداده، می توان گفت اعلام مجمع عمومی حداقل ناظر به زمان صدور اعلامیه بوده است. در همان زمان جمعی از حقوقدانان نیز حسب تفسیرهای غایتگرایانه فارغ از وضعیت دولت بودن یا نبودن فلسطین، دیوان را صالح به رسیدگی به وضعیت غزه می دانستند که آن بیانیه اعصاب خردکن دادستان پیشین، همه امیدهای مبارزه با بی کیفری را به یأس تبدیل کرد.
بگذریم! یادداشت دادستان کنونی، اهتمام وی و همکارانش به مبارزه با بی کیفری را یادآوری کرده است و این فرصتی دوباره برای دولت فلسطین است که طی سالهای اخیر با کنش های حقوقی مناسب، دیپلماسی صلح را به سود خود پیش برده بود: یک اعلامیه دیگر! این بار، بهانه ای نیست!
+ یادداشت خانم بنسودا در سایت روزنامه گاردین
